Flet poprzeczny – co warto o nim wiedzieć?

29-04-2022

Flet to jeden z najstarszych instrumentów w historii muzyki. Jest wzorowany na prostych piszczałkach używanych już w czasach prehistorycznych. Obecnie ma on złożoną budowę, w której każdy detal decyduje o jakości i perfekcji emitowanych dźwięków.

Dźwięk fletu jest uważany za romantyczny i śpiewny. Jednocześnie jest też uniwersalny, gdyż doskonale sprawdza się w każdym gatunku muzycznym.

Historia fletu

Dzieje fletu datuje się na około trzy tysiące lat. Najstarszy instrument, którego istnienie potwierdziły wykopaliska, pochodzi z Chin z 433 rok p.n.e.

Początkowo instrument był wykonywany z łodyg bambusa lub trzciny, pustych w środku i wyposażonych w siedem otworów. Z czasem powstawały bardziej wyszukane modele wykonywane z drewna, kości słoniowej, porcelany i kryształu. Rozbudowywano też konstrukcję, systematycznie rozszerzając zakres emitowanych dźwięków. Pojawiły się więc dodatkowe otwory, jedna klapka, a potem kilka kolejnych – aż do siedmiu.

Flet poprzeczny drewniany prawdziwy rozkwit przeżywał w XIX wieku, jednak instrumentu tego używano też na dworach królewskich i szlacheckich już w okresie średniowiecza. W 1830 roku Theobald Boehm skonstruował wymyślny system klap. Dzięki nim chwyty na flet poprzeczny stały się łatwiejsze do opanowania, a sam instrument pozwalał na prawdziwą wirtuozerię.

Boehm stał się też prekursorem fletów metalowych. Obecnie z tego materiału jest wykonywany niemal każdy flet poprzeczny Yamaha i instrumenty innych znanych marek.

Budowa fletu poprzecznego

flet poprzeczny

Flet poprzeczny jest instrumentem dętym drewnianym, co zgodnie z klasyfikacją muzyczną oznacza instrumenty wyposażone w ustnik wykonany z drewna. Można powiedzieć, że flet jest wyjątkiem potwierdzającym regułę, gdyż w większości przypadków flety poprzeczne są wykonywane z metalu. W budowie instrumentu można wyróżnić trzy zasadnicze elementy:

  • główkę, wyposażoną w płytkę ustnikową,
  • korpus z otworami klapowymi,
  • stopkę, odpowiedzialną za wydawanie najniższych dźwięków (c do c¹ i h).

Wszystkie trzy wymienione części fletu są ze sobą szczelnie połączone tak, aby powietrze nie wydostawało się pomiędzy nimi, a jedynie przez przeznaczone do tego otwory.

Tych z kolei na korpusie znajduje się ich dwanaście i są wyposażone w mechanizm klapowy. Jest on odpowiedzialny za otwieranie i zamykanie otworów. W niektórych modelach fletów klapy są wyposażone w otwór, który muzyk zatyka opuszkiem palca. Za szczelne zamknięcie odpowiadają też filcowe poduszeczki pod klapami.

Technika gry na flecie poprzecznym

Flety poprzeczne są uważane za instrumenty bardzo trudne do opanowania. Wynika to z ich możliwości wydawania dźwięków w bardzo szerokim zakresie i w czterech rejestrach:

  • niskim (c1 – g1),
  • środkowym (a1 – d3),
  • wysokim (e3 – b3),
  • krańcowo wysokim (h3 – d4).

Na flecie poprzecznym można też grać, stosując niemal wszystkie dostępne techniki, takie jak tremolo, pojedyncze, podwójne i potrójne staccato, legato czy flażolety. Jedną z podstawowych trudności związanych z graniem jest umiejętność odpowiedniego ułożenia warg na ustniku.

Flet boczny wymaga przyłożenia jedynie dolnej wargi do ustnika i delikatnego wdmuchiwania powietrza w otwór, który pozostaje częściowo odkryty. Powietrze rozbija się o krawędź wewnątrz ustnika, a następnie przepływa przez instrument i wydostaje się przez otwór na końcu.

Chociaż jest to instrument o ogromnych możliwościach, z pewnością flet poprzeczny dla początkujących, a w szczególności flet poprzeczny dla dzieci, wymaga bardzo starannego doboru modelu. W ofercie firm takich jak Yamaha można znaleźć specjalne instrumenty przeznaczone dla tych, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z instrumentem.